Nadchodzi rewolucja w zakresie praw konsumenckich – Komisja Europejska niczym Franklin Delano Roosvelt zapowiada ,,nowy ład”, którego celem jest zapewnienie by wszyscy europejscy konsumenci mogli w pełni korzystać z należnych ich praw. Do nowości należy m.in. wprowadzenie tzw. powództw przedstawicielskich ułatwiających zbiorowe dochodzenie roszczeń, zmiany w zakresie sprzedaży na pokazach oraz walka z podwójnymi standardami towarów.
Konsument ze swej natury jest podmiotem słabszym w stosunku z przedsiębiorcą. W związku z tym, w celu jego ochrony przyznano mu liczne prawa. Niestety, afery typu ’’Dieselgate’’ dowodzą, że istnieją poważne problemy ze stosowaniem prawa konsumenckiego w praktyce – amerykańscy konsumenci otrzymali odszkodowania, a europejscy już nie. W związku z powyższym konieczne jest opracowanie nowych przepisów, które ułatwią europejskim konsumentom dochodzenie roszczeń, zwłaszcza zbiorowo. Rozwiązań dostarczyć ma New Deal dla konsumentów. Proponowane przez Komisją Europejską przepisy wprowadzą nowe narzędzia walki z nieuczciwym przedsiębiorcą, np. powództwa przedstawicielskie oraz surowsze kary za oszustwa.
Zbiorowe dochodzenie roszczeń czyli powództwa przedstawicielskie
Wprowadzenie powództw przedstawicielskich ma zdecydowanie ułatwić zbiorowe dochodzenie roszczeń. W niektórych państwach europejskich możliwość grupowego dochodzenia roszczeń już istnieje – nowe rozwiązanie umożliwi korzystanie z tego narzędzia wszystkim europejczykom.
Możliwość skorzystania z powództw przedstawicielskich w imieniu konsumentów będą miały przede wszystkim podmioty nie prowadzące działalności nastawionej na zysk, a więc np. organizacje konsumenckie. Konsument będzie musiał przekazać tej organizacji stosowne informacje o swojej sytuacji – następnie organizacja konsumencka będzie reprezentowała nie tylko konsumenta, ale również pozostałe osoby, które poniosły szkodę wskutek działalności danego przedsiębiorcy, w toczącym się postępowaniu.
Powództwo objąć będzie mogło swym zasięgiem wszystkie ważne branże, m.in. usługi finansowe, transport, energetykę, telekomunikację. Jeżeli uprawnione podmioty będą wykazywać dobrą wolę będą mogły zawrzeć ugodę, którą zatwierdzi organ administracyjny lub sąd. W pozostałych przypadkach, po rozpatrzeniu pozwu sąd będzie mógł nakazać np. rekompensatę lub zaprzestanie naruszania prawa przez przedsiębiorcę . Decyzje sądu lub organu administracyjnego z powództwa przedstawicielskiego oraz decyzje deklaratoryjne kończące postępowania w sprawie będą wywoływały równoważne skutki w kolejnych powództwach o rekompensatę.
Jakie korzyści dla konsumenta?
Komisja Europejska obiecuje wzmocnienie praw konsumenta na następujących polach:
1. Ochrona przed nieuczciwymi praktykami handlowymi
Prawo ochrony konsumentów stanowi, że stosowanie nieuczciwych praktyk handlowych jest zabronione. Niestety Prawo unijne nie określa obecnie, jakiego rodzaju odszkodowania mogą dochodzić konsumenci, którzy ponieśli szkodę w rezultacie stosowania takich praktyk. Nowy ład zagwarantuje konsumentom we wszystkich państwach członkowskich prawo do korzystania z indywidualnych środków zaradczych (takich jak odszkodowanie) w przypadku, gdy ponieśli szkodę w rezultacie stosowania nieuczciwych praktyk handlowych.
2. Przejrzystość na rynkach internetowych
Pojawi się obowiązek informowania konsumenta o tym, kto jest sprzedawcą produktów lub usług kupowanych przez niego na rynkach internetowych, oraz o tym, czy sprzedawca jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą w tym zakresie, czy też innym konsumentem.
3. ,,Darmowe” usługi cyfrowe
Na rynku konsumenckim bardzo popularne jest oferowanie darmowych usług, z których skorzystanie uzależnione jest jedynie od podania swoich danych osobowych.
Aby zalogować się do „bezpłatnej” aplikacji randkowej, konsument musi podać swoje imię i nazwisko, płeć, wiek, miejsce zamieszkania i adres e-mail. Konsument musi ponadto zamieścić kilka zdjęć i opublikować krótki opis. Nowy ład ma zapewnić konsumentowi dostęp do przejrzystych informacji np. na temat okresu obowiązywania umowy i warunków odstąpienia od umowy. Konsument uzyska również prawo do swobodnego usunięcia swojego konta w terminie 14 dni.
4. Wzmocnienie mechanizmu alternatywnego i internetowego rozstrzygania sporów
Mimo, że platforma internetowa rozstrzygania sporów (ODR) funckjonuje od jakiegoś czasu, to jednak nie jest ona zbyt chętnie wykorzystywana przez konsumetów, którzy często nie są świadomi jej istnienia. Tymczasem załatwienie sporu za pomocą ODR pozwala uniknąć konieczności wszczęcia postępowania przed sądem, na przykład dzięki skorzystaniu z usług określonego niezależnego mediatora. Z platformy tej mogą korzystać spółki z siedzibą w dowolnym państwie członkowskim UE; platforma oferuje również bezpłatne usługi tłumaczenia na wszystkie języki UE. New Deal zapewni, aby platforma ODR była bardziej przyjazna dla użytkowników, i będzie mogła promować platformę wśród przedsiębiorców.
5. Walka z podwójnymi standardami produktów
Dany produkt lepszy bo niemiecki? Niestety to fakt – potwierdziły to niedawno przeprowadzone przez UOKiK badania. Te same czipsy w jednym kraju są smażone na oleju słonecznikowym, a w innym na oleju palmowym. Ta sama kawa w dwóch różnych krajach UE zawiera różne dawki kofeiny. Przykładów jest wiele. Nowy ład ma zwalczać to zjawisko zezwalając Komisji Europejskiej na wprowadzenie regulacji w prawie unijnym na mocy których wprowadzanie do obrotu produktów w takim samym opakowaniu, ale o istotnie różniącym się składzie, bez informowania konsumentów o tych różnicach, będzie stanowiło nieuczciwą praktykę handlową.
