11 kwietnia 2018 roku, Komisja Europejska opublikowała dwie propozycje zmian w dyrektywach jako część „Nowego Ładu dla konsumentów”. „Nowy Ład” jest inicjatywą, która ma zapewnić kupującym większe możliwości korzystania z prawa UE.
Niedoskonałość obecnego systemu prawnego została ujawniona po wybuchu skandalu „Dieselgate”. Problem zobrazowały również dwa raporty powstałe po dogłębnej analizie istniejących zasad dotyczących konsumentów opublikowane w maju 2017 roku (REFIT Fitness Check of EU Consumer and Marketing law „Fitness Check” oraz Consumer Rights Directive evaluation „CRD Evaluation”). Na podstawie zaleceń, które zawarto w raportach powstały dwie propozycje zmian w obowiązujących dyrektywach.
Propozycja 1
Pierwsza propozycja zmian obejmuje „dyrektywę dot. lepszego egzekwowania i modernizacji przepisów UE dla ochrony konsumentów”. Ma za zadanie dokonać poprawy czterech istniejących dyrektyw, a w szczególności dyrektywy dot. nieuczciwych warunków umów (93/13/EEC) oraz dyrektywy dotyczącej wskazań cen konsumpcyjnych (98/6/EC).
Zmiany mają zostać wprowadzone również do dyrektywy dot. nieuczciwych praktyk handlowych (2005/29/EC) oraz dyrektywy dot. praw konsumentów 2011/83/EU, ale wyłącznie w odniesieniu do kar.
Propozycja 1 ma na celu wprowadzenie między innymi:
- skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar za szeroko rozpowszechnione naruszenia transgraniczne;
- indywidualnych środków prawnych dla konsumentów, którzy zostali poszkodowani przez nieuczciwe praktyki handlowe, takie jak agresywny marketing;
- jawności zewnętrznych dostawców na rynkach internetowych, ze względu na utrudnienie identyfikacji sprzedawcy, co może wprowadzać w błąd konsumenta;
- oznaczeń „pozycji płatnych” dla wyników wyszukiwania na platformach internetowych (tj. gdy wynik wyszukiwania nie pokazuje najbardziej odpowiedniego rezultatu, tylko pozycje, które zostały opłacone, aby wyświetlały się wyżej, co może wprowadzać konsumenta w błąd);
- praktyka handlowa polegająca na wprowadzeniu do obrotu produktu określanego jako identyczny z tym samym produktem wprowadzonym w kilku innych Państwach Członkowskich, ale o znacząco odmiennym składzie lub cechach, powodujących lub mogących powodować podjęcie przez konsumenta decyzji o transakcji, której w przeciwnym wypadku by się nie podjął, jest praktyką wprowadzającą konsumenta w błąd (określaną jako marketing „podwójnej jakości”)
- rozszerzenie ochrony praw konsumentów w odniesieniu do usług cyfrowych, w przypadku gdy konsument nie płaci za usługę, ale dostarcza swoich danych osobowych (np. przechowywanie w chmurze, strony społecznościowe, konta e-mail).
Propozycja 2
Drugi wniosek odnosi się do „dyrektywy dot. działań reprezentatywnych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów i uchylającej dyrektywę 2009/22/EC „. Dostosowuje dyrektywę 2009/22/EC („dyrektywa w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk”) i wprowadza możliwość podejmowania reprezentatywnych działań w imieniu konsumentów przez uprawnione podmioty. Została jednak skrytykowana w raporcie „Fitness Check” oraz innych sprawozdaniach za zbyt ograniczony zakres, zbyt kosztowne procedury i długość rozpatrywania oraz ograniczony wpływ na poszkodowanych konsumentów.
Potrzeba konsumentów do podjęcia reprezentatywnych działań, została określona przez komisarz ds. konsumentów, Věrę Jourovą jako mechanizm „wyrównania szans” między globalnymi „dużymi przedsiębiorstwami” i „indywidualnymi konsumentami”, ponieważ te pierwsze obecnie działają na rynku z dużą przewagą.
Celem propozycji 2 jest zaradzenie tym brakom poprzez wprowadzenie między innymi:
- silniejszych sankcji w przypadku naruszeń prawa konsumenckiego, które mają być związane z rocznymi obrotami przedsiębiorstwa, aby zapewnić, że „oszukiwać nie jest tanio”
- przepisów umożliwiających „uprawnionym podmiotom” podejmowanie reprezentatywnych działań ukierunkowanych na zbiorowe interesy konsumentów;
- skuteczności procedury;
- skuteczniejszego zadośćuczynienia konsumentom, którzy padli ofiarą naruszeń, za pomocą takich mechanizmów, jak wymaganie od podmiotów gospodarczych, które złamały prawa konsumenta informacji dla poszkodowanych oraz wyjaśnienie im, w jaki sposób mogą otrzymać rekompensatę.
Propozycja 2 zawiera zabezpieczenia zapobiegające nadużyciom, pozwalając „upoważnionym podmiotom”, takim jak organizacje konsumenckie określone we wniosku, na podejmowanie działań i wymaga od takich podmiotów ścisłego obowiązku przejrzystości w odniesieniu do źródła informacji oraz ich finansowania.
Jak czytamy w komunikacie prasowym Komisji: „Model ten ma silne zabezpieczenia i wyraźnie różni się od działań w stylu amerykańskim. Działania reprezentatywne nie będą dostępne dla firm prawniczych, ale wyłącznie dla podmiotów takich jak organizacje konsumenckie, które nie są nastawione na zysk i spełniają ścisłe kryteria kontrolowane przez władze publiczne. Ten nowy system sprawi, że europejscy klienci będą mogli w pełni korzystać z przysługujących im praw i w razie potrzeby uzyskają odszkodowanie, unikając jednocześnie ryzyka nadużycia lub unieważnienia spraw sądowych.”
